«Էլեմընթ»ի հիմնադիր Արա Տապանճեան (աջ) եւ երգչուհի Սօսէ Քէշիշեան
«…Կարեւոր Է Նոր Սերունդին Համար Որակաւոր Երաժշտութիւն Մշակել Եւ Ներկայացնել, Որպէսզի Անոնք Միշտ Յիշեն Ու Չհիասթափին Հին Ոճերէն»
Վարեց՝ ՍԻԼՎԻ ԱԲԷԼԵԱՆ
Վերջերս, կազմակերպութեամբ ՀՅԴ Լիբանանի Երիտասարդական Միութեան (ԼԵՄ) Կեդրոնական վարչութեան, «Վասպուրական» սրահին մէջ ելոյթ ունեցաւ »Էլեմընթ« երաժշտական խումբը, որ մեծ արձագանգ եւ տպաւորութիւն ձգեց լիբանանահայ արուեստասէր շրջանակին վրայ: «Ազդակ»ը հարցազրոյց մը ունեցաւ «Էլեմընթ»ի հիմնադիր Արա Տապանճեանի եւ երգչուհի Սօսէ Քէշիշեանի հետ՝ մօտէն ծանօթանալու համար նուագախումբին աշխատանքներուն, նպատակին եւ ծրագիրներուն:
«ԱԶԴԱԿ».- Ինչպէ՞ս ձեւաւորուած է »Էլեմընթ« նուագախումբը:
ԱՐԱ ՏԱՊԱՆՃԵԱՆ.- Խումբը կազմուած է մօտաւորապէս 2004ին: Տարիներու ընթացքին մէջս միշտ կարօտ մը կար հայ երգին հանդէպ: Ես հասակ առած եմ երաժիշտներու տան մէջ, հայրս եւ մեծ հայրս կը նուագէին, մայրս շատ անոյշ կ՛երգէր։ Հակառակ երաժշտական այս մթնոլորտին եւ երաժշտութեան հանդէպ իմ մեծ սիրոյս՝ երաժշտական ճիւղին չհետեւեցայ համալսարանի օրերուս, բայց ժամանակի ընթացքին անդրադարձայ, որ համալսարանական ընտրած ճիւղս եւ նոյն ոլորտի աշխատանքը ինծի համար չեն, ուստի որոշեցի ամէն բան ձգել եւ ընտրել երաժշտութեան ճամբան:
Ինչո՞ւ «Էլեմընթ»: Էլեմընթ մասնիկ կը նշանակէ: Երկար ժամանակ չկրցայ նուագախումբին անուն մը տալ: Օր մըն ալ անդրադարձայ, որ նուագախումբի ամէն մէկ անդամը տարբեր տեղէ, տարբեր միջավայրէ եկած է, խումբին մէջ անշուշտ կան ոչ-հայ անդամներ ալ, որոնք բոլորն ալ մասնիկներու նման համախմբուած են, այսպէս ալ «Էլեմընթ» անուանեցի խումբը:
«ԱԶԴԱԿ».- Ի՞նչ բան յաջողութեան առաջնորդեց նուագախումբը:
ԱՐԱ ՏԱՊԱՆՃԵԱՆ.- Իմ կարծիքով, յաջողութիւնը շարունակական եւ յամառ ըլլալով մէջտեղ կու գայ: Մենք շատ խոչընդոտներու հանդիպեցանք. 2006ին մեր առաջին ձայնասկաւառակէն ետք գանգատներ ստացանք մանաւանդ տարեց մարդոցմէ, որոնք իրենց մտահոգութիւնը յայտնեցին, որ լաւ չենք վարուիր դասական եւ գուսանական երաժշտութեան հետ: Չյուսահատեցանք: Պէտք էր շարունակէինք յամառութեամբ եւ տքնաջան աշխատանքով յառաջ երթալ: 2009ին եւ 2011ին նոր պայքարներու դիմաց գտնուեցանք, բայց յամառօրէն կառչած մնացինք մեր գործին, որովհետեւ հաւատացած էինք, որ նուագախումբին նպատակը լաւ է:
«ԱԶԴԱԿ».- Ինչպէ՞ս կ՛ընդունուի ձեր մշակած երաժշտութիւնը այսօր հասարակութեան կողմէ:
ԱՐԱ ՏԱՊԱՆՃԵԱՆ.- Այսօր շատ լաւ կ՛ընդունուին մեր կատարած մշակումները, բարեբախտաբար տարեցներն ալ շուտով գրաւեցինք մեր նոր յօրինումներով: Մինչեւ 2007 արդէն շատ համակիրներ ունէինք, եւ բարեբախտաբար այսօր բազմապատկուած է այդ թիւը: Ուրախ եմ, որ մեզ դրական ընդունած են: Չեմ հանդիպած մէկու մը, որ ըսէ, թէ կա՛նգ առէք, վատ է ձեր գործը: Բոլորին կարծիքը դրական եւ քաջալերական եղած է մեր գործին հանդէպ: Ընկերներուս ծնողները յաճախ կ՛արտայայտուին, որ եթէ »Էլեմընթ« նուագախումբը չըլլար, մեր զաւակները հայերէն երաժշտութիւն մտիկ պիտի չընէին Լոս Անճելըսի մէջ:
ՍՕՍԷ ՔԷՇԻՇԵԱՆ.- Կ՛ուզեմ անդրադառնալ Հայաստանի մէջ մեր տուած համերգին: Աշխարհի տարբեր երկիրներէ եկած էին Երեւան՝ ներկայ ըլլալու մեր ելոյթին. երիտասարդութիւնը մեծապէս խանդավառուած էր մեր երաժշտութեամբ: Տեսէք՝ Հայաստանի մէջ Հայաստանի կարօտը չեն զգար, որովհետեւ իրենք ամէն օր կ՛ապրին հայրենիքը, հետեւաբար քիչ մը տարբեր կ՛ընդունին հայ երաժշտութիւնը, բայց Հայաստանէն դուրս հայ երաժշտութիւն կը լսենք, որպէսզի մեր հայրենիքի կարօտը առնենք:
ԱՐԱ ՏԱՊԱՆՃԵԱՆ.- 2015ին Հայաստանի մեր ելոյթէն առաջ ուղղակի չէինք գիտեր, թէ ի՛նչ պիտի ըլլայ ակնկալութիւնը Հայաստանի ժողովուրդին: Հայաստան հայ երաժշտութեան եւ երաժիշտին համար ամէնէն դժուար տեղն է: Ես եւ Սօսէն մտահոգ էինք, թէ ինչպէ՛ս պիտի ընդունին մեզ: Գիտէինք, որ մեզի հետեւողներ կան, ընկերներ, բարեկամներ, բայց գիտէինք նաեւ, որ քննադատող քաղաքացիներու ալ պիտի հանդիպէինք: Բայց ուրախ եմ, որ բոլորին կողմէ շատ լաւ ընդունուեցանք:
«ԱԶԴԱԿ».- Մեծ է ձեր դերը հայ երաժշտութիւնը մատչելի դարձնելու այսօրուան երիտասարդին:
ԱՐԱ ՏԱՊԱՆՃԵԱՆ.- Բարեբախտաբար այդպէս է: Իրենք այդ մէկը ինծի կը յայտնեն: Վերջին մեր ելոյթը տեղի ունեցաւ Լոս Անճելըսի ամէնէն մեծ ու բացօթեայ սրահներէն մէկուն՝ «Ֆորտ Անֆիթիէթըր»ին մէջ. սրահը ամբողջովին լեցուն էր: Այս համերգին նկատեցի, որ երիտասարդներուն թիւը զգալիօրէն աւելցած է:
ՍՕՍԷ ՔԷՇԻՇԵԱՆ.- Իմ մանկութեան եւ պատանեկութեան տարիներուն ծնողներս միշտ հայկական երաժշտութիւն կը լսէին՝ Ռուբէն Հախվերդեան, Արթուր Մեսչեան եւ այլն. այն օրերուն ես շատ կը յուսահատէի եւ ընդհանրապէս չէի ուզեր լսել այդպիսի երաժշտութիւն: Բաւական մեծնալէս ետք հասկցայ, որ իրենց ունկնդրած երաժշտութիւնը լաւ էր, բայց նոյն ատեն ալ միշտ կ՛ուզէի, որ երաժշտութեան հին ոճերուն մէջ նորութիւն եւ փոփոխութիւն մտցուի: Ինծի համար այսօր կարեւոր է նոր սերունդին համար որակաւոր երաժշտութիւն մշակել եւ ներկայացնել, որպէսզի անոնք միշտ յիշեն ու չհիասթափին հին ոճերէն: Հարազատներս եւ բարեկամներուս զաւակները ամբողջ տարին կը սպասեն, որ գան, մեր համերգներուն ներկայ ըլլան ու վայելեն մեր երաժշտութիւնը: Ամէն բան ժամանակի ընթացքին փոփոխութեան կ՛ենթարկուի, հետեւաբար մենք ալ պէտք է փոխուինք, որ զարգանանք ու քայլ պահենք աշխարհին հետ:
«ԱԶԴԱԿ».- Խօսինք ձեր երգացանկերուն մասին, որ միշտ բազմալեզու կ՛ըլլայ:
ԱՐԱ ՏԱՊԱՆՃԵԱՆ.- Մեր երգացանկերը բազմալեզու կ՛ըլլային նախապէս: Ուրեմն »Էլեմընթ« նուագախումբի նպատակներէն մէկն էր նաեւ օտարները գրաւել, հետեւաբար օտար լեզուներով ալ մեկնաբանութիւններ կը կատարէինք, բայց շատ ժամանակ չառաւ, երբ անդրադարձայ, որ սխալ քայլ էր առածս: Ուրեմն որոշեցի, որ պէտք է միայն հայերէնով հանդէս գանք եւ օտար երգեր չձայնագրենք: Եզրակացութեան եկայ, որ կրնանք օտարները հայերէնով ալ գրաւել: Մենք փաստեցինք, որ ճիշդ էր մեր եզրակացութիւնը, որովհետեւ մեզ լսող օտարներուն թիւը այսօր աւելցած է: Մեր վերջին ելոյթին 30-40 օտարներ ներկայ էին, որոնք հաճոյքով եկած էին լսելու մեր հայերէն կատարումները: Անոնք բազմիցս արտայայտած են իրենց սէրը հայ երաժշտութեան հանդէպ, պատկերացուցէք՝ անոնք մեր բոլոր ալպոմները ունին ու մեզի մօտէն կը հետեւին:
«ԱԶԴԱԿ».- Քանի՞ ձայնասկաւառակ ունիք:
ԱՐԱ ՏԱՊԱՆՃԵԱՆ.- Մեր առաջին ձայնասկաւառակը «Եւ Օ ֆէ»ն է, 2006ին՝ հրապարակուած. երկրորդը՝ «Ու», երրորդը՝ «Սփիրիթ աֆ Քրիսթմըս», այս մէկը քիչ ծանօթ է հասարակութեան, իսկ վերջինը՝ «Է», որուն երգչուհիները Սօսէ Քէշիշեան՝ եւ Նաթալի Աւունճեանն են: Այս ձայնասկաւառակով ես հպարտ կը զգամ, բայց ասիկա չի նշանակեր, որ ասկէ լաւը պիտի չպատրաստենք, բայց ներկայիս կը հաւատամ, որ ամէնէն լաւ գործն է:
«ԱԶԴԱԿ».- Խօսինք ձեր նոր ծրագիրներուն մասին:
ԱՐԱ ՏԱՊԱՆՃԵԱՆ.- 2006էն ետք ես ամբողջովին նուիրուեցայ երաժշտութեան: Ունիմ ապագայի համար ծրագիրներ, բայց այս պահուն հաստատ բան մը չկայ, որ ըսեմ՝ այս ալպոմը պիտի պատրաստեմ: Անձնական երաժշտութիւնս ձայնագրելու ընթացքի մէջ եմ: »Էլեմընթ«ի յաջորդ փուլը տակաւին յստակ չէ, բայց կը պատրաստուինք աւելի մեծ համերգի՝ Միացեալ Նահանգներու մէջ: Նպատակս օտարներու ուշադրութինը գրաւելն է. մեր համերգին 1250 հոգիով սրահը լեցնելու խնդիր երբեք չենք ունեցած, հիմա մեր նպատակը սրահը 6000 հոգիով լեցնելն է:
«ԱԶԴԱԿ».- Ինչպէ՞ս կը տեսնէք այսօր հայ երաժշտութեան ապագան:
ՍՕՍԷ ՔԷՇԻՇԵԱՆ.- Ինծի համար հայ երաժշտութեան բոլոր ոճերը, բոլոր ուղղութիւնները կարեւոր են: Հայ երաժիշտները ամէն կողմ՝ Հայաստանի մէջ, Հայաստանէն դուրս, կը ստեղծագործեն, ինչ որ կարեւոր իրագործում է գալիք սերունդներուն համար:
ԱՐԱ ՏԱՊԱՆՃԵԱՆ.- Ես կը հաւատամ, որ հայ երաժշտութեան բոլոր ոճերը իրենց ունկնդիրները ունին: Այնքան ատեն որ հայերէն է լեզուն, ուրեմն միայն լաւ կրնայ ըլլալ: Տեսէք՝ միշտ չէ, որ ամէն բան մեր ճաշակին պէտք է ըլլայ, շատ երգեր կրնան մեզի հաճելի չթուիլ, ասիկա ամէն մարդու անձնական կարծիքն է. եթէ տուեալ ոճը ուրախութիւն կը պատճառէ ոմանց, ուրեմն չի կրնար վատ ըլլալ: Երբ ես սկսայ հանդէս գալ իմ ելոյթներով, ուղղակի նորութիւն էր հասարակութեան համար, նման երեւոյթ գոյութիւն չունէր, ատոր համար ալ պայքարեցայ, որովհետեւ մարդիկ տարբեր ձեւաւորումով չէին ընդուներ հայ երաժշտութիւնը, բայց այսօր հպարտ եմ, որ կան շատ խումբեր, որոնք մեզի հետեւեցան եւ մեր շունչով կազմուեցան: Ասկէ աւելի մեծ գնահատանք չկայ մեզի համար: Հայաստանի մէջ այսօր ճեզ երաժշտութեան խումբերը բաւական յառաջ գացած են, մեծ յառաջդիմութիւն կայ երաժշտական ասպարէզին մէջ: Հայ երաժշտութեան ապագան ես շատ դրական կը տեսնեմ:
«ԱԶԴԱԿ».- Խումբի անդամներուն մասին եթէ նշէք:
ԱՐԱ ՏԱՊԱՆՃԵԱՆ.- Խումբը ստեղծուելէն բաւական ժամանակ ետք հասկցայ, որ շատ դժուար բան է խումբ պահելը: Մեր նուագախումբը մնայուն անդամ չունի, մնայուն անդամներս ենք՝ ես, Սօսէն, Նաթալի Մահսէրէճեանը եւ մեր ջութակահար Շանթ Մահսէրէճեանը. վերջին համերգներու հիմնական անդամներն են՝ պէյս՝ Արմէն Մանավազեան, կիթառ՝ Արագած Ապրամեան, թմբկահարներ՝ Վահան Մեզեան եւ Անտօ Յարութիւնեան, դաշնամուր՝ Վահան Պզնունի, թաւ ջութակահար՝ Մահսա Ղասեմի: Հիւրեր ալ կու գան ու կը նուագեն մեզի հետ. մեր վերջին համերգին գրեթէ 14 երաժիշտ ունէինք բեմին վրայ: Երբ Լոս Անճելըսի մէջ ելոյթ տանք, երաժիշտներու դրութիւն կ՛ունենանք, բայց երբ ճամբորդենք, նիւթապէս կարողութիւն չենք ունենար բոլոր երաժիշտները համախմբելու: